Chữ kê trong tiếng hán

Năm nay nằm trong về Đinh Dậu丁酉, nhằm mục đích năm sản phẩm 34 trong chu kỳ 60 năm của hệ thống Can Chi, tức năm kết hợp giữa thiên canĐinh(Hỏa âm) với địa chiDậu(tương ứng với con gà).

Bạn đang xem: Chữ kê trong tiếng hán

Xét về từ bỏ nguyên, Dậu 酉 tất cả nghĩa nơi bắt đầu là loại bình, đấy là từ tạo nên chữ tửu 酒 (cổ). Vào chữ viết của Trung Quốc, chữ Dậu gồm nhiều thay đổi theo thời hạn như: (giáp cốt văn), (kim văn), (tiểu triện) cùng (khải thư)… không tính ra, còn nhiều vẻ ngoài chữ Dậu khác.

Tính theo Địa chi, Dậu đứng hàng vật dụng 10 trong 12 chi. Về phương hướng thì Dậu thuộc hướng phía tây (270°); còn xét về thời hạn thì Dậu ở trong mùa thu, nhằm mục đích tháng 8 Âm lịch, khớp ứng với 5 đến 7 giờ chiều (lúc gà ban đầu vào chuồng). Theo tử vi ngũ hành thì Dậu trực thuộc hành Kim, theo thuyết Âm-Dương thì Dậu là Âm.

Trong Hán ngữ, có khá nhiều chữ kê với giải pháp viết và nghĩa không giống nhau, trong đó có chữ kê 雞 nghĩa là con gà. Chữ này có khá nhiều cách viết bằng chữ tượng hình, đa phần đều diễn tả đầu con gà ở phía bên trên của chữ như (giáp cốt văn) hay(kim văn)… vào Thuyết văn giải tự có 2 chữ viết theo lối Triện nhìn thấy rõ đầu con gà là và . Quan sát chung, chữ kê 雞 có hai phần, cùng với thanh phù phía bên trái là hề 奚, nghĩa phù bên phải là chuy 3 (một loại chim đuôi ngắn, còn được gọi là điểu chuy 鳥隹), nghĩa gốc là “con gà” giống như ngày nay.

Chúng ta hiểu được gà trống gọi là công kê 公雞, con gà mái là chủng loại kê 母雞, mặc dù nhiên so với gà con fan ta không điện thoại tư vấn là kê, mà hotline là sồ 雛: chủng loại kê phu noãn, sổ nhật thành sồ 母雞孵卵, 數日成雛 (Gà bà mẹ ấp trứng, vài ngày nở thành kê con).

Trong chữ Nôm, không có chữ kê làm sao nghĩa là nhỏ gà. Ông bà ta đã trí tuệ sáng tạo ra chữ 鵸 nhằm chỉ bé gà, trong khi còn mượn chữ Y 猗 trong Hán ngữ để gia công thành chữ kê 猗; riêng rẽ về chữ Dậu thì lại mượn y nguyên chữ Dậu 酉 vào Hán ngữ để chỉ giờ Dậu, tuổi Dậu hay năm Dậu…

Truyền thuyết

Vì sao kê gáy thì rạng đông ló dạng? Theo thần thoại Kim kê năng khiếu thái dương 金鸡叫太阳 (Kim kê hotline mặt trời) của dân tộc bản địa Xa 畲 nghỉ ngơi tỉnh phân tách Giang (Trung Quốc), thời xưa có 10 khía cạnh trời trên không trung, Hậu Nghệ cần sử dụng cung bắn rơi 9 phương diện trời xuống đất, trở thành heo, chó, vịt, ngỗng, mèo và gồm một phương diện trời trở thành gà trống. Fan Xa kính trọng gọi con gà này là Kim kê 金鸡. Kim kê nhớ khía cạnh trời buộc phải dặn rằng bao giờ cất giờ đồng hồ gáy thì mặt trời hãy xuất hiện thêm để hai bên gặp mặt nhau.

Người Xa còn được gọi Kim kê là Thần kê 神鸡. Họ thường xuyên vẽ tranh gà trống treo phía bên trái cửa chính để Thần kê giữ lại nhà, báo cát tường như ý đại lợi. Tranh kia họ hotline là Báo hiểu cát tường kê 报晓吉祥鸡 (Xin lưu lại ý: ở china có một loại chim hệt như chim trĩ, sống lưng và đuôi lông vàng siêu đẹp điện thoại tư vấn là cẩm kê 錦雞, bên cạnh đó chúng còn tên không giống là kim kê 金雞).

Vào ngày đầu năm Nguyên đán sống Trung Quốc, theo truyền thống, người dân dán một vị thần khoác áo giáp, chũm cây búa lên cửa (gọi là Môn thần 门神). Ngoại trừ ra, họ có thể treo tranh Thần kê 神鸡 bên trên Môn thần hoặc vẽ hình con gà lên cửa hay làm thịt gà, mang huyết bôi lên cửa nhằm bách quỷ sợ hãi hãi.

Hội họa

Về tranh Tết, thịnh hành nhất thuộc dòng tranh Đông hồ với mọi mô típ quen thuộc thuộc: con gà và hoa cúc (tượng trưng cho sự no ấm, đầy đủ, tràn ngập niềm vui…); tranh con gà trống uy phong lẫm liệt với câu Dạ xướng ngũ canh hòa 夜唱五更和, có nghĩa là “Đêm con gà gáy năm canh”, ý nói về chữ tín, không bao giờ sai lời; tranh hai chú gà trống với câu ngũ phúc lâm môn 五福臨門 nhằm mong cầu “Năm điều phước mang lại nhà”…

Ngoài ra, cần chú ý những câu nghịch chữ bằng Hán ngữ: Tam dương khai thái 三陽開泰 không nói về 3 nhỏ dê, nó tức là “Tháng Giêng khởi đầu cho phần đông việc mạch lạc không gặp trở ngại suốt cả năm”. Vì chữ kê 雞 phạt âm là jī, đồng âm cùng với chữ cát 吉(jí) là xuất sắc lành, buộc phải tranh vẽ mẫu đối chọi với nhỏ gà mang ý nghĩa sâu sắc là “phú quý mèo tường” 富貴吉祥. Trong tranh Đám cưới chuột, bao gồm 2 nhỏ chuột dâng lễ đồ gia dụng là kê và cá. Con gà thì có ý nghĩa sâu sắc cát tường như sẽ nói; còn ngư 鱼 (yú) đồng âm cùng với dư 余 (yú), mang ngụ ý chúc tứ mùa giỏi lành, quanh năm dư dả.

Thuật bói, quẻ xâm và sấm

Ngày xưa, tín đồ ta thường bói toán bằng chân gà, phụ thuộc vào quyển Chiêm kê túc pháp (占雞足法), Chiêm kê đầu kê túc pháp (占雞頭雞足法) giỏi Chiêm kê túc các sự mèo hung (占鷄足各事吉凶); còn khi muốn coi quẻ xâm thì phụ thuộc vào bộ 100 quẻ xâm bà hotline là Thánh mẫu linh thiêm (聖母靈籤), trong số đó có 3 quẻ tương quan tới gà:

- Quẻ 47: bao gồm câu Hạc nhập kê quần / Thời vận vị hẹn (鶴入雞羣, 時運未許), tức thị “Hạc chen giữa bè bạn gà / Vận thời chưa chạm chán may”. Quẻ xâm này ở trong hành mộc, nói đến Tô Đông pha đi thuyền gặp con ông chèo đò, trổ tài đối đáp lanh lợi, chằng khác gì như hạc đứng giữa bè đảng gà. Người xin được quẻ xâm này suốt bốn mùa số đông trung bình, cần được chờ đợi, trong tương lai mới yêu cầu việc.

- Quẻ 60: gồm câu Trực đãi tuyệt nhất thanh kê báo phát âm (直待一聲雞報曉), nghĩa là “Chờ lúc kê đêm rền tiếng gáy”. Đây là quẻ xâm trực thuộc hành thủy, nói tới Hàn Dũ bị đày đi nhậm chức sinh hoạt Triều Châu. Tín đồ xin được quẻ xâm này, trước gặp gỡ hiểm nguy về sau vinh quang, nếu tạo thêm phước thì mọi việc đều tốt.

Xem thêm: Hướng Dẫn Cách Phòng Vệ Khi Bị Đánh Như Thế Nào Thì Không Bị Khởi Tố Hình Sự?

- Quẻ 67: tất cả câu vượt tận hoàng kê bạch đại hương (過盡黃雞白大鄉): Quẻ này nằm trong hành thổ, bàn về chuyện Mã Viện mang quân tiến công nước Nam. Bạn (TQ) xin được quẻ xâm này, trước đau đớn sau mới thành công xuất sắc (cần nên chịu cực có tác dụng ăn, không nên nóng vội, trong tương lai mới vinh quang phú quí).

Sấm Trạng Trình của ta cũng đều có câu nói về gà: Kê minh ngọc thụ thiên khuynh bắc (雞盟玉受天傾北), tức là “Khi gà gáy thì cây ngọc sinh ra, trời nghiêng mé Bắc”.

Võ thuật

Theo cổ thư Trung Quốc, những bốn thế mô phỏng điệu bộ của sinh vật được gọi chung là Bách thú vũ, rất nhiều động tác này kết hợp với kỹ thuật chiến đấu thành một môn võ thuật là Hình tượng quyền. Gà phía trong Thập đại mẫu của phái thiếu hụt Lâm, điều này cho thấy “võ gà” cũng thật xứng đáng gờm. Ở nước ta thì có bài Hùng kê quyền (雄雞拳), tương truyền vày Đông Định vương vãi Nguyễn Lữ sáng sủa tác từ những việc mô phỏng bí quyết chiến đấu của hai bé gà chọi. Hiện thời hệ phái Bình Định Sa Long Cương vẫn còn đấy lưu truyền bài bác quyền này.

Thành ngữ và tục ngữ

- Nguyệt nhương tốt nhất kê (月攘一鸡): nói tới một kẻ trộm gà bị tóm gọn đánh đòn nhừ tử, bạn ta khuyên quăng quật trộm cắp, hắn hẹn sẽ bỏ dần, mỗi tháng chỉ móc túi một con gà (nguyệt nhương nhất kê) rồi đang từ từ vứt hẳn. Ý thành ngữ này ví với “việc không kịp thời sửa chữa thay thế sai lầm”.

- Tẫn kê bốn thần (牝鸡司晨): nghĩa là kê mái gáy vào sáng sủa sớm giống hệt như gà trống, ý nói việc của bầy ông mà thanh nữ làm thay. Ta thấy còn hồ hết câu giống như như Tẫn kê thần minh (牝鸡晨鸣 – kê mái gáy sáng) hay Tẫn kê tư đán (牝鸡司旦 – gà mái báo sáng). Ngày xưa, phần nhiều câu này được gọi là điềm gở, là lũ bà làm mưa làm gió chính sự.

- Kê khuyển thăng thiên (鸡犬升天) là “gà chó lên trời”. Theo truyền thuyết, sau thời điểm tu luyện thành tiên Hoài phái mạnh Vương lưu An vẫn rải tiên 1-1 ngoài sân cho gà chó ăn. Bè lũ gia súc này ăn chấm dứt đều cất cánh lên trời. Về sau thành ngữ “gà chó lên trời” nhằm kể đến “một fan làm quan cả bọn họ được nhờ”.

- cat kê im dụng ngưu đao (割鸡焉用牛刀): câu này có bắt đầu từ sách Luận ngữ, bởi Khổng Tử nói với học trò Tử Du, tức là “giết gà hà tất dùng dao mổ trâu”.

- Hoàng demo lang cấp kê bái niên, một an hảo chổ chính giữa (黄鼠狼给鸡拜年, 没安好心): Chồn cáo chúc đầu năm mới gà, rắp tâm ăn uống gỏi, đưa bộ thân thiết để triển khai mưu trang bị xấu.

Ngoài ra, còn các thành ngữ khác như: Kê phi đản đả 鸡飞蛋打 (gà bay trứng vỡ), ý nói mất cả chì lẫn chài, việc nào thì cũng thất bại; Kê khẩu ngưu hậu 鸡口牛后, tức thị “thà có tác dụng đầu kê còn hơn làm cho đuôi trâu”; Kê linh cẩu toái 鸡零狗碎 nhằm nói đến việc vụn vặt, linh tinh; Kê mao toán bì 鸡毛蒜皮 (lông con gà vỏ tỏi), ý nói chuyện nhỏ dại nhặt không xứng đáng kể; Kê khuyển bất lưu lại 鸡犬不留 có nghĩa là “chó con kê không tha”, nhằm mục đích nói triệt phá cho bằng hết; Kê phì bất hạ đản 鸡肥不下蛋 là “gà mập quá thì ko đẻ trứng”, ý nói điều kiện tốt quá thì không đạt được thành tích…

Những thành ngữ khác: Kê phi cẩu khiêu 雞飛狗跳 (gà bay chó nhảy), nhằm mục tiêu nói về tình cảnh láo loạn; Chỉ kê mạ cẩu 指雞罵狗 (chỉ kê mắng chó), nghĩa láng là chửi xéo, chửi nhẵn gió; cạnh bên kê thủ noãn 殺雞取卵 (giết con gà lấy trứng), nghĩa là tham lợi nhỏ dại trước mắt cơ mà làm sợ tới tiện ích lâu dài.

Đông y

nhiều vị thuốc, loại thuốc có chữ “kê” (viết theo phong cách phồn thể xuất xắc giản thể). Hồ hết chữ này có thể liên quan liêu với kê hoặc không. Thí dụ: Kê quan tiền thạch (鸡冠石), kê nội kim (鸡内金), kê đầu (鸡头), mao kê (毛鸡), tô kê tiêu (山鸡椒), kê thỉ bạch (雞矢白), kê cốt thảo (鸡骨草), kê ngày tiết đằng (鸡血藤) hay kê quan liêu hoa (鸡冠花)…

Xin lưu giữ ý: có những cụm từ liên quan với gà, nhưng không hẳn là vị thuốc hay bí thuốc Đông y, vì vậy cần rành mạch để hiểu đúng. Thí dụ: kê mao trửu (鸡毛帚) gồm nghĩa “chổi lông gà”; kê mao trúc (雞毛竹)là “bút lông gà”; Kê mao tín (鸡毛信) là “thư lông gà, thư gửi phát nhanh” (ngày xưa, công văn, thư tín hỏa tốc thường giắt thêm một chiếc lông gà); Kê vị tửu (鸡尾酒) là món “cocktail”; kê công xa (雞公車) là “xe một bánh”, mẫu xe mà fan dân Tứ Xuyên sử dụng xa xưa (còn gọi là giang châu xa tử (江州車子), kê cốt thảo (鸡骨草) là một trong những loại dây leo; ngũ thời kê (五时鸡) là “gà gáy năm canh”; kê tị nạnh ngật đáp(鸡皮疙瘩) là “nổi domain authority gà”, kê gian (鸡奸) là đồng tính luyến ái; đồng tính phái mạnh (giữa đàn ông với nhỏ trai)…

Món ăn

Ngày Tết, du lịch sang Trung Quốc, gồm thể bạn sẽ thấy phần đông món ăn tiếp sau đây ghi trong thực đơn, nếu như biết là món gì thì các bạn sẽ dễ dàng lựa chọn hơn:

- 西紅柿炒雞蛋 (xīhóngshì chǎo jīdàn) = quả cà chua xào trứng gà; 半熟的雞蛋 (bànshóu de jīdàn) = hột gà ốp-la; 煮硬的雞蛋 (zhǔyìng de jīdàn) = trứng con kê luộc; 咖哩雞 (jiālǐ jī) = cà ri gà hay 雞翅海參 (jīchì hǎishēn) = cánh con kê nấu với hải sâm.

Ngoài ra, quán nạp năng lượng của bạn Hoa ở hồ hết nước khác có thể giới thiệu một số trong những món gà như sau:

- 芥菜滑鸡 (gà hấp cải bẹ xanh); 酸甜鸡 (gà xào chua ngọt); 洋葱炒鸡 (gà xào củ hành); 台湾沙煲鸡 (gà nấu giao diện Đài Loan – đun nấu trong nồi đất, hay là giết thịt hầm); 冬菇炆鸡 (gà hầm nấm mèo đông cô); 姜丝炒鸡 (gà xào gừng); 四川烧鸡 (gà tảo Tứ Xuyên); 四川鸡腿 (đùi con gà Tứ Xuyên); 酸子鸡翅 (cánh con gà rang me); 鱼水鸡翅 (cánh gà rán nước mắm) xuất xắc 牛油鸡翅 (cánh gà cừu bơ)…

Những chữ kê khác

cuối cùng, xét về danh từ, ta thấy bao gồm chữ Kê 笄 (bộ Trúc) là “trâm sở hữu đầu”. Một số loại trâm này xuất hiện từ thời Tây Chu, lúc đầu có 2 loại: quát mắng kê 鬠笄 (nam thanh nữ thường dùng để làm giữ búi tóc) và quan kê 冠笄 (người nam dùng làm giữ cố định mũ miện). đàn bà đến tuổi 15 sẽ thiết lập trâm, thể hiện cho thành niên được hotline là cập kê 及笄. Lễ sở hữu trâm, đính ước của người thiếu phụ gọi là Kê lễ 笄礼.

Chữ kê 稽 (bộ Hòa) tức là khuôn mẫu, chuẩn tắc; còn chữ kê 枅 (bộ Mộc) là “xà ngang” tuyệt “tấm mộc treo ngang nghỉ ngơi trên”; chữ kê 計 (bộ ngôn) là sách lược, phương pháp; chữ kê 乩 (bộ Ất) là 1 lối ước thần, xin bói dân gian, tục điện thoại tư vấn là phù kê (扶乩)…